Tedavi

Kolesterol, kanınızda dolaşan ve çeşitli fonksiyonla açısından önemli mumsu bir yağ türü ya da lipiddir. Vücut kolesterolü; hem D vitamini, hücre çeperleri, dokular, hormonlar ve yağı sindiren safra asitlerini yapmak için hem de sinir liflerini korumak için kullanır. Ancak, eğer düzeyi çok artarsa, kolesterol atar damarlarda birikerek damar sertliği, kalp krizi ve inme gibi yaşamı tehdit den pek çok hastalığa neden olabilir.

Kolesterol düzeyinizi, salıklı beslenerek, sigara içmeyerek, düzenli egzersiz yaparak ve obez ya da aşırı kiloluysanız kilo vererek düşürebilirsiniz. Ancak, altı ay ila bir yıl içerisinde bunlar bir sonuç vermezse, doktorunuz size kolesterol düşürücü bir ilaç yazabilir.

Bu ilaçlar, “kötü” kolesterolü düşürerek veya “iyi” kolesterol miktarını yükselterek çalışır. İlacın etkileri, yaşam tarzı değişiklikleri ile birleştirilerek maksimuma çıkarılabilir.

Statin’ler

Statin’ler, yüksek kolesterolü olan herkes için ilk seçenek tedavi olarak kabul edilir. Ayrıca, risk altındaki insanlarda koroner arter (kalp atar damarı) hastalığının önlenmesinde de faydalıdırlar. Statin’ler, vücuttaki kolesterol düzeyini düşürerek ve kan damarlarının iç tabakalarını güçlendirerek çalışırlar. Statin’lerin ayrıca minimum düzeyde yan etkisi vardır ve diğer ilaçlardan sadece bir kaçı ile olumsuz etkileşime girerler.

Statin’ler, vücut tarafından üretilen LDL ya da kötü kolesterol miktarını düşürürler. “H.M.G.C.O.A. redüktaz” enzimi bloke ederek karaciğer üzerinde etkili olurlar. Bu enzim, LDL kolesterol yapımı için gereklidir. Statin’lerin, kan dolaşımından kolesterolü temizlediği de gösterilmiştir.

Statin’lerin sonuç vermesi, 4 ila 6 hafta sürebilir. İşe yaramaya başladıklarında, LDL kolesterolü yüzde 20 ila 60 oranında düşürebilirler. Statin’lerin yan etkileri çoğunlukla minimum düzeyde olup mide bozulması, gaz, kabızlık, karın ağrısı veya krampları ve hafif seyirli kas ağrılarını kapsayabilir. Daha ciddi yan etkiler, mesela karaciğer hasarı veya kas işlevinin bozulması, oldukça nadirdir.

Aynı zamanda safra asidi bağlayıcıları olarak da bilinen reçineler, LDL’yi düşürmek suretiyle kan kolesterolünü yönetmede kullanılan başka bir ilaç sınıfıdır. Reçineler, kendilerini, kolesterol kullanılarak yapılan safra asitlerine bağlarlar ve safra asitlerini sindirim sisteminden tamamen geçmeye zorlarlar. Bu da vücudun safra asidi üretmek için daha fazla kolesterol kullanmasına neden olarak kolesterolü düşük düzeylere çeker.

Ancak reçineler, aynı zamanda vücudun bazı vitaminleri ve de diğer ilaçların emilimini yapmasını da engellerler. Nitekim, doktorlar diğer ilaçların reçine kullanımından en az bir saat önce alınmasını önermektedir.

Reçine sindirim sisteminde kaldığından ve vücut tarafından emilmediğinden dolayı, çoğunlukla, hamile kadınlar dahil, çok sayıda insan için güvenlidir. Diğer kolesterol ilaçları genellikle hap şeklinde alınırken, Reçineler sıklıkla su ile karıştırılıp ağız yoluyla alınan toz biçimindedir.

Fibrik asit türevleri olarak da bilinen fibratlar, vücuttaki, kalp hastalığı riskini artırdığına inanılan, trigliseridleri düşürür. Trigliseridlerin üretimi yüzde 20 ila 50 oranında düşürmek için karaciğer üzerinde çalışırlar. Ayrıca, kandan kolesterolün temizlenmesinin hızlanmasına da yardımcı olurlar.

Fibratların yan etkileri, mide bulantısı ve mide bozukluğunu kapsar. Fibratlar, ayrıca, karaciğeri de tahriş edebilir ki bu etki; bazı hastalarda; ilacı bırakmak için yeterince ciddi olabilir. Fibratların karaciğeriniz üzerindeki etkilerini takip etmek için doktorunuz düzenli karaciğer testleri isteyebilir.

Niasin, veya nikotinik asit, yediğiniz besinden enerji alınmasına yardım eden B vitaminin bir formudur. Fazla miktarda alındığında, niasin – fibratlar gibi -, trigliseridleri düşürür ve “iyi” kolesterolü yükseltir. Niasinin nasıl çalıştığı tam olarak bilinmemekle birlikte, uzmanlar karaciğeri etkileyerek vücudun ürettiği kolesterol miktarını düşürdüğüne inanmaktadır.

Niasin, düşük HDL kolesterollü, veya iyi kolesterollü ve yüksek trigliseridli hastalarda özellikle etkilidir. Ancak, tedavi için gereken dozlar, önerilen günlük niasin alım miktarının 100 katından fazladır ve zehirli olabilir. Bu yüzden niasin, ancak bir doktorun yakın takibinde alınır.

Niasinin çoğu yan etkisi önemsizdir. Bunlar arasında, şiddetli yüz ve boyun kızarması, kaşıntı, mide bulantısı ve şişkinlik sayılabilir. Ciddi fakat nadir bir yan etkisi ise, eklemlerde ürik asit biriktiğinde meydana gelen bir çeşit eklem iltihabı olan guttur. Hekimler çoğunlukla bu etkileri minimum düzeye indirmek için niasin alımından önce aspirin kullanılmasını önermektedir.

Kolesterol tedavisinde kullanılabilen en yeni ilaç, ezetimiptir. Ezetimip, bağırsaklarda etkilidir, fakat kişinin yediği besinlerden kolesterolün emilmesini engelleyen tek ilaçtır. Bunu, besin bağırsaklardan geçerken içerisinde bulunan yağları ve hayvansal kolesterolü bağlayarak yapar.

Ezetimip, statin’ler ile birlikte kullanıldığında genellikle daha etkilidir. Bu kombinasyon, kolesterolü yüzde 40’a kadar düşürebilir.