Tedavi

20 ila 74 yaş arası yetişkinlerdeki körlüğün önde gelen nedeni, şeker hastalığıdır. Şeker hastalığında bulunan yüksek kan şekeri, merceklerin şişmesine ve görme kabiliyetinizin bozulmasına yol açarak göze zarar verebilir. Eğer şeker hastasıysanız, şeker hastalığı ile ilişkili komplikasyonları önlemek için düzenli göz muayeneleri şarttır.

Gözün Temel Yapısı

Göz, bir organ olarak kabul edilir. Gözün beyaz kısmına sklera (göz akı) adı verilir ve konjunktiva adı verilen ince sümüksü bir zarla çevrilidir. Skleranın gözün ön kısmından görünen bölümü ise kornea (saydam tabaka) olarak bilinir.

Bu yapının ardında, gözün renkli kısmı olan iris adlı renkli bölüm bulunur. İris, ortada, pupilla (göz bebeği) adı verilen bir delik oluşturur. İrisin yardımıyla, pupilla; retinaya (ağ tabaka) yani gözün en içteki tabakasına ulaşan ışığın miktarını düzenleyecek şekilde boyutunu ayarlayabilir.

Vitröz, kornea ile mercek arasındaki boşluğu dolduran berrak sıvıdır. Mercek irisin arkasında yer alır ve ışığın retinaya ulaşmasına yardım eder. Retinanın orta bölümüne maküla (sarı benek) adı verilir ve düz ve merkezi görüşten sorumludur.

Yüksek kan şekeri, merceğe, vitröze, retinaya ve gözün optik sinirine zarar verebilir. Gözdeki bu çeşitli yapılara oksijen ve besin maddeleri taşıyan küçük kan damarları ve sinirler; yüksek kan şekeri neticesinde şişebilir, zayıflayabilir ve tıkanabilir. Eğer erken tespit edilip tedavi edilmezse, bu hasar görüş bozulmasına ve körlüğe yol açabilir. Şeker hastalığı ile ilişkili en yaygın göz sorunları, diyabetik retinopati (ağ katman sayrılığı), katarakt (göz perdesi) ve glukomdur (göz tansiyonu).

Diyabetik Retinopati

İyi kontrol edilmeyen şeker hastalığı, retinaya oksijen ve besin maddeleri taşıyan küçük kan damarlarına zarar verir; bu hastalığa diyabetik retinopati adı verilir. Başlangıç safhalarında, mikroanevrizma meydana gelebilir ki bu, retinayı besleyen kan damarlarının biraz şiştiği ve bazen kan sızdırdığı bir rahatsızlıktır. Hastalık ilerledikçe, merkezi ve keskin görüşten sorumlu retina bölümü olan maküla hasar görür ve görüş kötüleşir. Bu hastalığa da makülopati adı verilir.

Diyabetik retinopatinin ilerleyen safhalarında, asıl kan damarlarından oksijen gelişinin eksikliği, yeni ve daha zayıf kan damarlarının oluşmasına neden olur. Bu hassas damarlar, koparak vitröz içerisine kan ve sıvı sızmasına yol açabilir. Zayıf damarlar, retina yakınındaki dokuda da oluşabilir ve retinanın bir kısmını gözün arka kısmından ayırarak körlüğe neden olabilir.

Diyabetik retinopatinin uyarıcı işaretleri, net görememe, çift görüş, bulanık görüş, halkalar veya ışık parlamaları görülmesi, görüşte kör veya koyu noktalar olması, gözlerde basınç, ağrı veya çevresel görüş kaybını kapsar. Bazen, diyabetik retinopatiye dair hiçbir görünür belirti yaşamayabilirsiniz, bu yüzden düzenli muayene olmak önemlidir. Eğer retina hasar görürse, retinaya daha fazla zarar vermemek adına kan şekerinizi ve tansiyonunuzu kontrol altında tutun.

Katarakt

Katarakt, normalde berrak olan lenste gelişen saydam ve bulanık bir alan olup görüş bulanıklığı ile sonuçlanır. Şeker hastalığı olan kişilerin katarakt geliştirme riski, inatçı yüksek kan şekeri nedeniyle, şeker hastalığı olmayanların iki katıdır. Kan şeker düzeylerinde dalgalanma olduğunda, kılcal damarların hücre çeperlerinde darbeye neden olarak bu damarların daralmasına ve zayıflamasına yol açar. Kan akışı azalır ve sonucunda meydana gelen kötü dolaşım ise göz hasarı ve hastalığı olasılığını artırır. Şeker hastalarında, sağlıklı emsallerine oranla katarakt daha erken yaşlarda gelişebilir.

Şeker kataraktı adı verilen farklı bir katarakt türü ise sadece şeker hastalarında bulunur. Şeker kataraktları, en çok diyabetli genç yetişkinlerde yaygındır. Kan şekerinin iyi kontrol edilmemesi, gözün içinde bulunan ve glikozu sorbitole çeviren bir enzim olan aldoz redüktazı etkin hale getirir. Sorbitol, vücutta yavaş parçalanan ve göz merceğinde biriken bir şeker olup suyu çok fazla miktarda çeker ve mercek yapısının hasar görmesine yol açar.

Glukom

Glukom, gözdeki sıvı basıncının optik sinire zarar verecek boyuta çıkarak görüş kaybına yol açan bir hastalıktır. Şeker hastası olan kişilerde glukom görülme olasılığı iki kat daha fazladır. Genellikle glukom için tedaviye başvurana kadar, gözün yüzde 75’i çoktan hasar görmüş olur. Glukomun uyarıcı işaretleri, bulanık görüş, gözlerden birinde veya ikisinde ağrı, göz basıncı, çift görüş ve noktalar görmeyi kapsar.

Diyabetik retinopati, iyileştirilemez. Ancak, retina ciddi şekilde hasar görmeden önce, lazer ameliyatı yoluyla görüş kaybı engellenebilir. Aşağıda, mümkün olan tedavilerden bazıları verilmiştir.

· Odaksal/kılavuzlu lazer tedavisi: Anormal kan damarlarının göz içine kan ve sıvı sızdırmasını engellemede kullanılan lazer ameliyatıdır.

· Panretinal lazer tedavisi: Tüm retina üzerine kan sızdıran kan damarlarını kapatan lazer ameliyatıdır.

· Vitrektomi: Diyabetik retinopatinin son safhalarında vitrözde gelişen ve ışık geçişini engelleyen kan pıhtılarını temizlemek için hassas aletlerin kullanıldığı bir işlemdir.

Kataraktlar, bulanık merceğin çıkarılıp yerine plastik bir merceğin takıldığı yaygın bir cerrahi işlemle tedavi edilebilir.

Şeker hastalığında glukom, hap şeklindeki ilaçlar ve göz damlaları, lazer uygulamaları ve ameliyat ile tedavi edilir. Tedavinin amacı, gözdeki sıvı basıncını azaltmaktır. Glukom, kontrol edilebilir ancak iyileştirilemez. Bu hastalık ne kadar erken teşhis edilirse, tedavisi de o kadar başarılı olur.

Şeker hastalığı kaynaklı göz sorunlarını önlemek için, en önemli tedbir kan şeker düzeylerini kontrol altında tutmak ve her yıl göz muayenesi yaptırmaktır. Bu, göz sorunlarını erken evrede tanımlamaya ve önlemeye yardımcı olacaktır. Yüksek kan şekeri, ayrıca göz hasarını da artırabilir. Yılda en az dört kez tansiyonunuzu ölçün. Tansiyonunuz normalin üzerindeyse, tavsiye edilen şekilde ilaçlarınızı düzenli olarak alın.

Ameliyat ve ilaçlar dahil, tedavileri tavsiye edildiği şekliyle yaptırarak ileri görüş kaybını durdurabilir ve kötüleşmesini önleyebilirsiniz. Fiziksel aktiviteyle uğraşmak, kan şekerinizi ve tansiyonunuzu düşürmek için zorunludur. Aktif bir yaşam tarzını nasıl edinebileceğiniz ve göz sorunları dahil, şeker hastalığı ile ilişkili komplikasyon riskini nasıl azaltabileceğiniz konusunda hekiminize danışın. Sigara içmek tansiyonu artırdığından, sigaradan uzak durmak kan dolaşımını geliştirebilir ve şeker hastalığı ile ilişkili göz sorunlarını önlemeye yardımcı olabilir.

Doğru Göz Bakımının Önemi

Sürekli olan yüksek kan şekerinin, tüm vücut organları üzerinde zarar verici etkisi vardır ve gözleriniz de istisna değildir. Erken tespit ve zamanında müdehale, görüş kaybını önleyebilir. Düzenli göz muayeneleri, sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz yoluyla kan şeker düzeyinizi kontrol altında tutmak şarttır.